حوزه در سالی که گذشت | بخش نخست

به گزارش خبرنگار سرویس حوزه و روحانیت خبرگزاری رسا، 1397 سال خورشیدی از بعثت پیامبر اکرم گذشت در حالی که چهلمین سالگشت انقلاب شکوه‌مند اسلامی ایران هم بود و این نقطه عطف تاریخی برای حوزه‌های علمیه، بیش از دیگران اهمیت داشت چه این که بزرگترین اتفاق اسلامی و شیعی پس از طلوع اسلام، از دل حوزه و از فیضیه قم، رقم خورد.

حوزه در سالی که گذشت پر از رویدادهای متنوع بود و همه رنگ تازگی می‌داد. رهبر حکیم انقلاب، نام و شعار سال 97 را «حمایت از کالای ایرانی» گذاشتند و حوزویان نیز پیشگام ملت، در این باره سخن‌ها گفته و به تبلیغ و تبیین آن پرداختند.

از نظر علمی، یک عضو هیئت علمی دانشگاه علامه طباطبایی^(ره) معتقد بود « نگاه و رویکرد لیبرالیستی هنوز در اقتصاد ایران وجود دارد و ما نیازمند انقلاب اقتصادی در کشور هستیم». یک اقتصاددان حوزوی و عضو انجمن اقتصاد اسلامی حوزه علمیه قم گفت: «نرخ بیکاری در کشور را با حمایت از کالای ایرانی کاهش دهیم» آیت الله سعیدی هم به معاونت‌ها و مدیریت‌های آستان مقدس حضرت معصومه^(س) دستور داد، در برنامه‌ریزی‌ها و فعالیت‌ها شعار «حمایت از کالای ایرانی» را  دقیق و همه‌جانبه اجرا کنند. کاری که مراکز حوزوی هم بدان اهتمام ورزیدند.

اما خطیب دومین جمعه سال در قم گفت: «مسئولان باید با برنامه مدون، اشتغال و کالای داخلی را رونق ببخشند و یک برنامه عملی و دقیق با شاخص‌های معین تدوین کنند که آخر سال گزارش کار بدهند». از سوی دیگر امام جمعه پردیسان قم گفت: «عید نوروز فرصت مناسبی برای ابلاغ دین است». آیت الله محسن فقیهی هم تعطیلات نوروز را بهترین فرصت برای تبیین امر به معروف و نهی از منکر اعلام کرد و گفت: «طلاب و فضلا در هرجا هستند و از هر فرصتی برای امر به معروف و نهی از منکر با زبان و گفتار پر از محبت تذکر دهند و بی‌تفاوت نباشند». عضو انجمن تعلیم و تربیت اسلامی حوزه علمیه قم در گفت و گویی گفت: صله رحم نوروزی به کاهش آسیب‌های روانی در افراد کمک می‌کند و یک کارشناس امور تربیتی هم اظهار داشت: « باید از فرصت تعطیلات در هر جمعی هستیم نهایت بهره‌برداری را ببریم و نباید به مسائل ضد ارزشی بی‌تفاوت باشیم». البته تعطیلات حوزه زیاد طول نکشید و اعلام شد ادامه درس خارج فقه (مباحث خيارات) حضرت آیت الله مکارم شیرازی از روز دوشنبه، ششم فروردین مصادف با هشتم رجب، آغاز می‌گردد.

حضرت آیت الله مکارم شیرازی در درس خارج فقه خود در مسجد اعظم قم با اشاره به اهمیت عملی ساختن سیاست‌های اقتصاد مقاومتی در کشور، بیان کرد: «رونق تولید داخلی از ارکان اقتصاد مقاومتی است که با وجود آن بسیاری از مشکل‌های داخلی حل می شود و حتی تحریم‌های دشمنان هم کارساز نیست».

این مرجع تقلید، نقش سه گروه دولت، فروشندگان و مردم در حمایت از تولید ملی را یادآور شد و تذکر داد: «حمایت از تولید ملی بر گردن یک گروه نیست و برای جبران این وضعیت باید کار جمعی صورت گیرد، دولت باید از ورود جنس‌های قاچاق و کالاهایی که مشابه داخلی دارد از مسیرهای رسمی جلوگیری کند، تولیدکنندگان داخلی باید کیفیت کالاهای خود را افزایش دهند، فروشندگان به سمت جنس‌های تولید داخل بروند و مردم نیز با خرید محصول داخلی، مشتری کالاهای ایرانی باشند»

حضرت آیت الله مکارم این را هم یادآور شد که با تقویت اقتصاد داخلی دیگر در برابر تهدیدهای خارجی ترسی نخواهیم داشت و گزینه‌های مختلف آنها برای مقابله با ایران کارساز نخواهد بود.

این مرجع تقلید، در پاسخ به یک استفتاء هم نوشت: « حتی الامکان باید از مصرف کالاهای خارجی که مشابه آن در داخل پیدا می شود، پرهیز کرد».

همچنین حضرت آیت الله عبدالله جوادی آملی در دیدار وزیر فرهنگ و ارشاد اسلامی گفت: در کشوری که همه چیز و امکانات مختلف وجود دارد نباید شاهد ورود کالاهای خارجی و استفاده از آن باشیم. شایسته نیست محصولات لبنی و حتی علوفه دام از سایر کشورها وارد شود. اگر مردم از کالای داخلی استفاده نکنند، کارگران ایرانی از بیکار می‌شوند و نمی‌توانند نیازهای مادی خود را برطرف سازند و این وضعیت به صلاح نظام اسلامی نیست.

اما رئیس شورای عالی جامعه مدرسین گفت: اگر بخواهیم فرهنگ مصرف کالای داخلی مردمی شود اول باید رجال مملکت این کار را انجام دهند و در ادامه روحانیت و سپس عامه مردم برای فراگیر شدن این فرهنگ تلاش کنند. بیشترین مصرف کننده، مسئولان، نهادها، سازمان‌ها و وزارت‌خانه‌ها و شرکت‌های وابسته به دولت هستند.

آیت الله یزدی تاکید کرد: اگر خود رجال دولتی و همین‌طور شرکت‌های وابسته به دولت در درجه اول خودشان و خانواده‌هایشان و ادارات و نهادهای وابسته، همه‌ نیازهای خود را از محصولات داخلی تامین کنند، این مساله خود به خود در مصرف کالاهای داخلی اثر مثبت دارد.

این تذکرها و بایدها و نبایدها ادامه داشت ولی وضعیت معیشت مردم به دلیل تحریم‌ها و بی‌تدبیری‌ها بدتر می‌شد. مردم از روحانیت انتظار داشتند که در این وضع بدی که هر روز از ارزش پول ملی کم می‌شد و دلار و طلا گران‌تر، حرفی بزنند و اعتراضی بکنند. مدیر دانش آموختگان حوزه‌های عملیه گفت: انتظارات و مطالبات جامعه و نظام از حوزه انقلابی باید به درستی و به دقت تبیین و تحلیل شود. حجت الاسلام والمسلمین حق جو هم این طور تبیین کرد که لازم است به مطالبات مردم در مورد گرانی، خانواده و معیشت پاسخ داده شود؛ نباید بی‌تفاوت بود و باید درباره مشکلات جامعه نگرانی داشت. یک عضو جامعه مدرسین هم یکی از پیش‌نیازهای مهم تحقق عدالت در کشور را مطالبه‌گری جدی از مسئولان دانست و رئیس کمیسیون فرهنگی و پژوهشی بنیاد نخبگان از رسانه‌های جمعی و نخبگان جامعه خواست به طور جدی در زمینه تحقق عدالت از مسئولان، مطالبه‌گری داشته باشند. عضو هیئت علمی پژوهشگاه فرهنگ و اندیشه اسلامی هم، تحقق حداکثری عدالت در کشور را مهم‌ترین دغدغه سکاندار انقلاب دانست. مدیر مدرسه علمیه قدیری قم نیز تصریح کرد: با توجه به شبهات و هجمه‌های دشمن امروز بیش از هر زمان دیگری لازم است که به انعکاس رسانه‌ای عدالت‌خواهی حوزویان در سطح جامعه بپردازیم. حجت الاسلام توسلی؛ محقق و پژوهشگر حوزه علمیه قم هم، پاسخ به شبهات دشمن و کمک به حل مشکلات نظام اسلامی از جمله مهم‌ترین وظایف حوزه انقلابی دانست.

در هوای نوروزی از آمل خبر رسید که علامه حسن‌زاده آملی به دلیل مشکل قلبی در بیمارستان، بستری شده است. پژوهشکده فلسفه و کلام وابسته به دفتر تبلیغات اسلامی از برگزاری 2 کرسی تخصصی در سال 97 خبر می‌داد، همچنین برگزاری دومین کرسی آزاداندیشی جامعه‌الزهرا ^{سلام‌الله‌علیها} با موضوع «ظرفیت‌های فلسفه اسلامی در برهانی کردن حرکت نفس» از از اخبار نوروزی بود. مراسم «عصر شعر علوی» همزمان با ایام ولادت پرخیر و برکت امام علی ^{علیه السلام} در شهر قم برگزار شد و عضو جامعه مدرسین حوزه علمیه قم گفت: «تاکید بر عدالت و قناعت، دو اصل مهم در سیره علوی است». عضو هیئت علمی پژوهشگاه علوم و فرهنگ اسلامی هم گفت: «یکی از شاخصه‌های مهم حکومت علوی، خدمت صادقانه و بی‌منت به مردم است».

مردم هم در حال بازگشت از سفرهای نوروزی به ویژه شمال کشور بودند و راهور ناجا در تلاش برای کاهش تصادفات بود که امام جمعه قم در دیدار رئیس پلیس کشور گفت: « نگاه مردم به پليس، نگاه فاخري است و مردم اهانت به نیروی انتظامی را نمی‌پذیرند».

نظر حوزویان در باره فرهنگ و اجتماع، ادامه داشت و رئیس دانشگاه امام صادق^(ع) با تاکید بر این که دین، جوهره همه فرهنگ‌ها است، تصریح کرد «فهم دقیق دین لازمه سنجش عیار دین‌داری جامعه است». عضو هیئت علمی فرهنگستان علوم اسلامی هم گفت: «در حال حاضر توسعه نیازمندی‌های بشر به دین، رسالت روحانیت را مضاعف کرده است» و عضو هیئت علمی دانشگاه باقرالعلوم^(ع) اعلام کرد: « اصلاح فرهنگ خرید خانواده‌ها، لازمه حمایت از کالای ایرانی است». رئیس مرکز راهبری اقتصاد مقاومتی حوزه هم حمایت از کالای ایرانی را لازمه تحقق اقتصاد درون‌زا و مقاوم دانست.

زوج‌های جوان هم در ایام نوروز، بیکار ننشستند و مراسم عقدشان را در حرم و مسجد جمکران برگزار می‌کردند اما یک کارشناس حوزوی هشدار داد: « بهره‌گیری درست از عنصر مشاوره به کاهش آمار طلاق می‌انجامد». یک کارشناس و مشاور امور خانواده نیز از جمله مهم‌ترین ملاک‌های انتخاب همسر از منظر آموزه‌های دینی را داشتن اخلاق خوب و نیز پایبندی به سبک زندگی اسلامی برشمرد. در همین حال عضو هیئت علمی پژوهشگاه فرهنگ و معارف اسلامی گفت: « بانوان طلبه به نقد علمی سبک زندگی غربی بپردازند». عضو هیئت علمی جامعه الزهرا^(س) هم با تاکید بر لزوم حساسیت والدین در انتخاب مهد کودک گفت: «فرزند خود را به هر مهد کودکی نفرستیم».

دید و بازدیدهای نوروزی هنوز تمام نشده بود که مشاور امور روحانیت وزیر کشور با حضرات آیات سبحانی، صافی گلپایگانی، مکارم شیرازی و جوادی آملی دیدار کرد. آ‌یت الله ‌امینی عضو مجلس خبرگان رهبری با آیت الله العظمی شبیری زنجانی از مراجع تقلید دیدار و گفت وگو کرد. نشست علمی تاریخ قرآن هم به همت مجمع عالی تفسیر قرآن کریم در قم برگزار شد و آیت الله یزدی در دیدار رئیس سازمان اوقاف و امورخیریه که از برگزاری دومین دوره مسابقات قرآن طلاب جهان اسلام در کشور خبرداده بود گفت: «نظام جمهوری اسلامی غبار غربت را از قرآن زدوده است».

از سوی دیگر دبیر تحریریه یک روزنامه، پرداختن رسانه‌های حوزوی به هنر و سینما را ارزشمند و قابل تقدیر دانست و از آن سو، عضو هیئت علمی دانشگاه باقرالعلوم^(ع) تصریح کرد: «در شرایط حساس کنونی حوزویان باید فعالانه وارد عرصه تولید محتوای فضای مجازی شوند» و عضو هیئت علمی دانشگاه امام حسین(ع)، مهم‌ترین راه مصونیت‌بخشی فعالیت در فضای مجازی را تقویت باورهای دینی و ایمانی برشمرد. اما نظر عضو هیئت علمی گروه فرهنگ و ارتباطات اسلامی دانشگاه صدا و سیما این بود که: « بی‌شک مصونیت در برابر آسیب‌های رسانه‌های مدرن به خصوص شبکه‌های اجتماعی تلفن همراه، نیازمند آموزش و فرهنگ‌سازی مناسب است». مسئول ارتباطات و بین الملل حوزه‌های علمیه که از زاویه دیگری به مسئله نگاه می‌کرد، تأکید کرد: «باید خیلی از فضاهای رسانه‌ای حوزه را فعال و ساماندهی کنیم، امروز کسی عهده دار مدیریت شبکه‌های رسانه‌ای حوزوی نیست و افراد رسانه‌ای حوزوی پناهگاه جدی ندارند؛ باید این پناهگاه را برای همه فراهم کنیم». طلبه‌ای رمان‌نویس گفت: «خوشبختانه در حال حاضر نویسندگان مطرح و توانایی در عرصه رمان‌نویسی در حوزه علمیه قم حضور دارند» یک نویسنده و منتقد حوزوی دیگر هم، یکی از رموز بسیار مهم موفقیت در زمینه ترویج فرهنگ مطالعه را شناختِ درست ذائقه و نیاز مخاطب دانست. مرکز خدمات حوزه علمیه قم هم برای دوره‌های هنری ویژه خانواده طلاب و روحانیان ساکن پردیسان قم، نام‌نویسی کرد و برگزیده جشنواره بین المللی شعر اشراق (حوزه) گفت: «شاعران حوزوی در زمینه شعر آیینی حقیقتاً در کشور شاخص و سرآمد هستند».

در حالی که عضو جامعه مدرسین و خبرگان رهبری می‌گفت تشیع لندنی، مورد حمایت دولت‌مردان انگلیس است، یک محقق حوزوی گفت: «حوزه انقلابی بهترین پاسدار و حافظ شریعت و مکتب است». سالروز جمهوری اسلامی شد و حجت الاسلام و المسلمین قوامی اعلام کرد ۱۲ فروردین، عید انقلابی است و مردم با پیوند خوردن با ولایت می‌توانند رابطه خود را با رکن مهم انقلاب قوی‌تر کنند.

به مناسبت همین عید انقلابی، مدیر حوزه‌های علمیه تاکید کرد: همه ما باید در راستای بالندگی حوزه‌ای دانش بنیان، اخلاق‌مدار، جامعه‌محور، جهانی‌اندیش، مردم‌گرا، مستقل، مهربان، انقلابی، اصیل، نوآور، مولد اندیشه، پاسخگو و پیشرو مجاهدت نماییم.

آیت الله اعرافی همچنین در دیدار نوروزی با کارکنان مرکز مدیریت حوزه گفت: «حوزه نیازمند روح بسیجی و تحرک سریع است. دستگاه ستادی باید رویکرد راهبردی و آینده‌نگر داشته باشد و این قوه عاقله بسیار لازم و ضروری است».

یک استاد حوزه علمیه اظهار داشت: «توجه و اهتمام به نیازها و مسایل جامعه و نظام اسلامی از شاخصه‌های حوزه انقلابی است». در همین حال با حمله وحشیانه رژیم صهیونیستی به نوار غزه، مرکز مدیریت حوزه‌های علمیه در بیانیه‌ای دفاع و پشتیبانی امت اسلامی از مردم مظلوم فلسطین را خواستار شد. جامعه المصطفی نیز فاجعه کشتار فلسطینیان در نوار غزه را محکوم کرد.

بدعت دروغ 13 انگار این بار رنگ سیاسی گرفت و با پایان یافتن دوره ریاست آیت الله آملی لاریجانی، بازار شایعات که به تعطیلات و دید و بازدیدها هم بی‌ربط نیست، گرم شد. این شد که مسئول دفتر آیت‌الله اعرافی، شایعه ریاست ایشان بر قوه قضائیه را برای متزلزل کردن ارکان نظام دانست. در همین ایام، کارشناس امور تربیتی و خانواده تذکر داد: مردم در حفظ طبیعت به سیره عملی و اخلاقی ائمه ^{علیهم السلام} توجه کنند.

حجت الاسلام و المسلمین ملکا مسئول دفتر مقام معظم رهبری در قم در یکی از بیمارستان‌های تهران بستری شد و وزیر (سابق) بهداشت و درمان با سفر به قم با مراجع تقلید دیدار و گفت و گو کرد و در آیین بهره‌برداری از بیمارستان شهدای قم اظهار داشت: «مراجع تقلید در ۵ سال گذشته، حمایت بسیار خوبی از حوزه سلامت داشتند». مدیرکل کمیته امداد امام خمینی^(ره) استان قم هم با بیان این که کمیته امداد در راستای تحقق مطالبات رهبری، علما و مراجع تقلید حرکت کرده‌، گفت: قم در برخی از شاخص‌های امداد رتبه‌های برتر کشور را به خود اختصاص داده است. رئیس مجلس که خود نماینده قمی‌ها است در دیدار با مراجع تقلید گفت: «وابستگي اقتصاد به نفت از مشکلات کشور است. در نيم قرن گذشته درآمد نفتي کشور یکهزارو دویست ميليارد دلار بود، در حالي که هفتصد ميليارد دلار آن در دولت قبل بوده، اما سرمايه گذاري جدي در کشور صورت نگرفته است»! وی به نقش مجلس در این زمینه اشاره‌ای نداشت و گویا افتتاح طرح‌های بزرگ که در دولت فعلی هم ادامه دارد و نیز دیدارش از شهرهای موشکی زیرزمینی که اقتدار نظامی کشور را به رخ جهانیان کشید را فراموش کرده بود!

حجت الاسلام نواب هم در مصاحبه‌ای گفت: « بنده از صریح ترین و شجاع ترین مخالفین آقای احمدی نژاد بودم و گزارش تندی هم برای حضرت آقا نوشتم که شما را به خدا او را تنفیذ نکنید و هشت سال به خاطر این مخالفت چوب خوردم!» وی هم حمایت رهبری از تلاش‌های جهادی دولت پیشین را نادیده گرفت و تنها به ضعف‌های آن پرداخت. نقدی که گویا به دولت فعلی وارد نیست!

نماینده ولی فقیه در سپاه پاسداران هم طی سخنانی در هجدهمین یادواره شهدای مدرسه علمیه حقانی تصریح کرد: «دشمن برای حوزه‌های علمیه برنامه جدّی دارد و فتنه دهه ۹۰ از جنس نفوذ و تعامل است».

هوای معنوی کشور اما گرم اعتکاف شده بود که مدیرکل هماهنگی و نظارت بر امور خدمات شهری شهرداری قم گفت: درحال حاضر در ۱۸ بوستان شهر با حضور زائران و مسافران نوروزی نماز جماعت برپا است. بیش از ۱۰۰۰ طلبه برادر و خواهر جامعه المصطفی در مسجد مقدس امام حسن عسکری^(ع) و مسجد مقدس جمکران معتکف شدند و رئیس ستاد اعتکاف خاطرنشان کرد:٨٠ درصد معتکفان، جوان هستند، و چند صد هزار نفر در پنج هزار و ۵۰۰ مسجد در کشور معتکف شده‌اند.

مسئول دبیرخانه انجمن‌های علمی حوزه از فعالیت ۱۹ انجمن علمی با ۳۰۰ عضو هئیت علمی و ۵ هزار عضو وابسته و پیوسته خبر داد و گفت: راه اندازی انجمن علمی‌های حوزه پاسخ گویی به نیازهای روز است.

عضو هیئت علمی دانشگاه معارف اسلامی گفت: اسلامی سازی علوم انسانی، کلید تحقق الگوی ایرانی اسلامی پیشرفت است. همچنین اعلام شد پیش‌نویس اولیه "نظریه تَعَرُّف" (نظریه حوزه محرومیت زدایی نقشه الگوی پیشرفت اسلامی) تدوین گردیده و به زودی در اختیار نخبگان کشور قرار می‌گیرد. رئیس انجمن سواد رسانه‌ای طلاب هم اظهار داشت: تقویت سواد رسانه‌ای، پیش نیاز تعصب به کالای ایرانی است.

در همین زمینه رئیس مرکز راهبردی اقتصاد مقاومتی که سخنران پیش از خطبه نمازجمعه قم شده بود با اشاره به بایسته‌های اقتصاد مقاومتی، گفت: «علمای شیعه از دیرباز حامی کالای ایرانی بوده‌اند». آیت الله حسینی بوشهری، خطیب جمعه هم تصریح کرد: « شعار سال با نصب بنر و بی‌اقدامی محقق نمی‌شود». سخنگوی مدیریت حوزه‌های علمیه اما گفت: « نامگذاری سال به حمایت از کالای ایرانی پاتکی قوی بر دشمنان جمهوری اسلامی ایران بود». عضو هیئت علمی گروه اقتصاد پژوهشگاه حوزه و دانشگاه هم در جای دیگری گفت: «ترویج فرهنگ مصرف کالای ایرانی باعث ایجاد تحولی ارزشمند و مفید در بازار اشتغال کشور می شود».

آیت الله اعرافی در پیام‌های جداگانه‌ای در گذشت آیت الله علي بحريني يزدي و آیت الله حاج سيد محمد ميردامادي از علمای حوزه و مصیبت وارده به آیت الله ناصری را تسلیت گفت و در پیامی به اجلاس نمایندگان جامعه المصطفی، نوشت: «حوزه‌های علمیه، اندیشمندان و علما و بزرگان عالم اسلام را به تعامل اسلامی و گشایش دروازه‌های مراکز علمی و دینی به روی همه مذاهب و نهضتی در راستای شکل‌گیری جبهه بزرگ علمی و فرهنگی و تمدنی فرا می‌خواند».

حجت الاسلام والمسلمین محمد سلیمانی داماد مرحوم آیت الله العظمی بهاءالدینی هم درگذشت. از خدمات تقریبی آیت‌الله تسخیری تجلیل شد و مراسم چهلم آیت الله شاه آبادی در مسجد اعظم قم برگزار گردید. از کتاب خاطرات آیت‌الله حاج شیخ صفرعلی شهسواری، با عنوان «هفتاد سال توکل و مجاهدت» رونمایی شد.

حوزه علمیه در سال 97 در حیطه پژوهش فعال بود. با تصویب شورای سیاستگذاری جشنواره علامه حلی^(ره)، شرط سنی صاحبان پایان‌نامه‌های سطح ۳ حوزه علمیه خواهران به ۳۵ سال افزایش یافت. مرحله دوم آثار تألیفی ویژه طلاب و اساتید حوزه‌های علمیه خواهران، تا ۳۱ شهریور فراخوان مقاله شد و معاون آموزش حوزه‌های علمیه در ششمین اجلاسیه معاونان پژوهش استان‌ها، تأیید کرد که آموزش و پژوهش دو مقوله جدا نیستند و هویت حوزه، به پژوهش است. آیت الله اعرافی هم به حاضران این اجلاسیه گفت: «مدرسه محوری شعار همیشگی حوزه است و ارائه سند چشم انداز، نظامات جامع و برنامه ۵ ساله، گام بزرگی بود که در سال گذشته (96) درحوزه برداشته شده است».

حجت الاسلام والمسلمین بی‌نیاز، معاون پژوهش جامعه المصطفی با تأکید بر این که این مرکز، تقویت و حمایت از تولیدات فکری و نظریات علمی را سرلوحه کار خود قرار داده، ابراز داشت: جامعه المصطفی بر آن است تا همسو با شعار سال، در زمینه رونق علمی میهمن اسلامی نیز گام‌های مهم‌تری بردارد.

حجت الاسلام والمسلمین میر معزی هم تأکید کرد: برای تحول در حوزه لازم است به سمت آموزشِ پژوهش محور حرکت کرد.

از سوی دیگر، معاون تهذیب حوزه‌های علمیه با اشاره به تأکید رهبر انقلاب بر تقویت تهذیب در حوزه‌های علمیه از افزایش زمان حضور معاونین تهذیب در مدارس خبر داد و گفت: اگر بخواهیم بهتر از این هم کار کنیم مسلماً به بودجه و امکانات بیشتری نیاز داریم.

با این که کارشناس برنامه‌ریزی و نظارت حوزه‌های علمیه، اعلام کرد: «در افق ۱۴۱۴ برای ۵۶ کار ویژه روحانیت نیازمند به ۳۰۰ هزار طلبه هستیم» خبر رسید که پذيرش حوزه‌های علميه برادران و خواهران برای سال تحصیلی ۹۸-۹۷ تمدید شده است و حجت‌الاسلام المسلمین عبدالکریم بهجت‌پور مدیر حوزه‌های علمیه خواهران گفت ما در مجموعه حوزه علمیه خواهران باید به دنبال ایجاد حوزه علمیه‌ای کارآمد باشیم؛ حوزه‌ای که به خوبی بتواند تمام مسائل و مشکلات دینی مردم را در زمان بسیار اندک پاسخ بدهد. وی همچنین تأکید کرد: حوزه‌های علمیه خواهران باید کالای ایرانی استفاده کند چون حمایت از کالای ایرانی موجب ایجاد اشتغال و رونق اقتصادی می‌شود.

در همین راستا، حجت‌الاسلام والمسلمین مدنی گفت: همه مجموعه‌ها در جامعه الزهرا ^{سلام‌الله‌علیها} موظفند از کالاهای ایرانی استفاده کنند و هرجا بشود از کالای داخلی استفاده کرد، مجوز شرعی برای خرید و استفاده از کالای خارجی وجود ندارد. مسئول حوزه مدیریت حوزه‌های علمیه نیز اعلام کرد کارگروهی مرکب از معاونان و مدیران ارشد مرکز مدیریت حوزه‌های علمیه به منظور حمایت از کالا‌های ایرانی تحت اشراف آیت الله اعرافی تشکیل شده است. ‏ مدیر موکب اهالی قم‌المقدسه خبر داد که«حمایت از کالای ایرانی» در برنامه‌های نیمه شعبان مورد توجه قرار می‌گیرد. همچنین اعلام شد نشست علمی «رابطه فلسفه اسلامی و هنر» در جامعه‌الزهرا ^{سلام‌الله‌علیها} برگزار می‌شود.

اولین جلسه شورای روابط عمومی‌های مراکز حوزوی در سال ۹۷ برگزار شد. اعضای این شورا با حضور در مرکز خدمات حوزه‌های علمیه با حجت الاسلام والمسلمین ربانی، رئیس این مرکز  دیدار و گفتگو کردند.

شهادت شهید مدافع حرم، مهدی لطفی نیاسر، برادر مدیرکل صداوسیمای مرکز قم از رویدادهای بهاری قم بود. حجت الاسلام والمسلمین لطفی نیاسر در مراسم تشییع گفت: خون شهدا و ناله فرزندان شهیدان، انقلاب اسلامی را بیمه کرده و ضامن بقای آن است. پدر شهید هم گفت: «مهدی» با شیر ممزوج به عطر شهادت رشد کرد. اگر امنیت و پیشرفت می خواهیم رهبری را تقویت کنیم. با صدور پیام تسلیت شخصیت‌های حوزوی، مراسم اولین شب شهادت وی با حضور مراجع و علما در قم برگزار شد.

یکی از مهم‌ترین رویدادهای حوزوی در سال 97، برگزاری انتخابات مجمع طلاب حوزه بود. رئیس دفتر جامعه مدرسین در سالن اجتماعات این نهاد حوزوی و در مراسم افتتاحیه هشتمین دوره مجمع نمایندگان طلاب و فضلای حوزه علمیه قم، گفت: در هر حوزه انتخابیه دو ناظر انتخاب کرده بودیم و شمارش آرا هم با نظارت کافی انجام شد. پس از اعلام منتخبین نیز اعتراضاتی صورت گرفت که ۲۵ صندوق با حضور خود نمایندگان بازشماری شد. حجت الاسلام و المسلمین فرخ فال اعلام کرد تاکنون هیچ تغییری در نتایج اولیه انتخابات مجمع طلاب به وجود نیامده است. بدین ترتیب در این مراسم، حجج اسلام والمسلمین حسینی‌نژاد به عنوان رئیس، سید جلال رضوی‌مهر و سید علیرضا تکیه‌ای به عنوان دو نایب رئیس و محمد سعیدی به عنوان منشی اول هشتمین دوره مجمع نمایندگان طلاب و فضلای حوزه علمیه قم انتخاب شدند.

یکی از بحث‌های عجیب و سئوال برانگیز سال 97، زیر سؤال رفتن بودجه نهادهای حوزوی بود که از همان آغاز سال، افکار عمومی را به خود مشغول ساخت. شخصیت‌های حوزوی هر کدام به سهم خود تلاش کردند به این شبهات، پاسخ بگویند. حجت الاسلام و المسلمین شهرستانی نماینده حضرت آیت الله سیستانی گفت: « درآمد طلاب از شهریه، کمترین مقدار درآمد در کشور است و خدمات حوزه به طلاب و روحانیون نیز، پراکنده است؛ اگر همه دفاتر مراجع، مراکز و مسئولان حوزوی هم‌افزایی کنند و تشکیلات و سیستم منظمی در حوزه برای حمایت از طلاب وجود داشته باشد، مطمئناً می‌توان گام‌های بیشتر و بهتری برداشت».

حجت الاسلام والمسلمین محمودرضا جمشیدی عضو جامعه مدرسین حوزه علمیه قم هم گفت: « مراجع و رهبری مخالف صرف پول دولت برای معيشت طلاب هستند».

اما از سوی دیگر رئیس اداره امور خانواده مرکز خدمات حوزه‌های علمیه از برگزاری ۷۰ دوره همایش تلبس در مشهد مقدس و شرکت بالغ بر ۲۵ هزار نفر در این برنامه خبر داد و همایش تجلیل از فرزندان ممتاز تحصیلی طلاب و حوزویان استان قم در مقطع تحصیلی متوسطه به همت مرکز خدمات حوزه‌های علمیه این استان برگزار شد. معاونت سلامت و امور بیمه‌های مرکز خدمات استان قم هم از برگزاری کارگاه‌هایی با موضوع‌ بهداشت در اسلام، اصول تغذیه، روانشناسی و بهداشت روان، امداد و نجات، بیماری‌های بانوان ویژه همسران طلاب در سال 97 خبر داد. مدیر کل امور طلاب و خانواده نیز از اجرای طرح پایش سلامت ویژه بانوان طلبه جامعه‌الزهرا ^{سلام‌الله‌علیها} خبر داد.

آزمون مشترک مدارس و مراکز فقهی حوزه نیز در سال97 به شکل متمرکز در قم و هفت شهر کشور برگزارشد. همچنین قرار شد «طرح تعمیق» در مدرسه عالی فقه و اصول، با هدف حمایت از طلاب ممتاز و کوشا برای تمحض در تحصیل فقه و اصول اجرا شود. از طرفی نام‌نویسی نیمسال دوم آموزش غیرحضوری طلاب آغاز شد و باز قرار شد نتایج امتحانات نوروزی سطح عالی حوزه علمیه قم که از ششم تا ۱۷ فروردین برگزار شده بود در اردیبهشت اعلام گردد. حجت الاسلام والمسلمین حامدی، سرپرست مدیریت عالی سطوح عالی، آزاد و خارج حوزه علمیه قم هم به یکی از مهم‌ترین طرح‌های جدید حوزه پرداخت و گفت: « طرح هدایت تحصیلی و تربیتی طلاب قطعاً در آینده رشد چشمگیری در عملکرد حوزه خواهد داشت». مرکز مدیریت حوزه‌های علمیه هم برای بیستمین همایش "کتاب سال حوزه" فراخوان زد. از سوی دیگر حجت الاسلام والمسلمین ملکدار مسئول مرکز امور طلاب و دانش آموختگان حوزه‌های علمیه به مناسبت نزدیک بودن برگزاری نمایشگاه بین المللی کتاب تهران، از اختصاص بن کتاب و اجرای طرح‌ها و تسهیلات برای طلاب و اهل قلم حوزه خبرداد.

مسئول اطلاع‌رساني و تبليغات دومين دوره مسابقات بين‌المللي قرآن طلاب حوزه‌هاي علميه جهان خبر داد  ۷۱ مدرسه علمیه استان قم در این مسابقه شرکت خواهند کرد و رئیس ستاد برگزاری این مسابقات هم گفت که ۷۱ نفر از ۴۰ کشور دنیا در مسابقات بین المللی قرآن کریم شرکت خواهند کرد.

خبر رسید که با حضور معاونین حوزه علمیه و آموزش و پرورش؛ دوره آموزشی توجیهی طلاب وظیفه برگزار می‌شود و چون عید مبعث هم از راه رسید تعدادی از سربازان امام زمان عج در مراسم عمامه‌گذاری شرکت کردند و معمّم شدند. هرچند مجمع جدید نمایندگان طلاب، به اخبار و اوضاع بین المللی توجه داشت و در پی حمله موشکی آمریکای جهان‌خوار همراه با انگلیس و فرانسه مستکبر به کشور اسلامی سوریه در روز مبعث، بیانیه‌ای صادر کرد. حجت الاسلام والمسلمین رجایی، رئیس پژوهشکده انساب قم هم گفت: شجره‌نامه ملکه انگلیس ناشیانه جعل شده است. برای افراد خبیثی همچون صدام حسین و قذافی هم ادعای سیادت شده بود!

وضعیت معیشت مردم اما در سال 97 جالب نبود و مردم انتظار داشتند روحانیت در مورد فسادهای اقتصادی حرفی بزنند و سکوت نکنند. از این رو سخنرانان روز بعثت فرصت را برای تذکر، مفید دانستند. حجت الاسلام والمسلمین مرحوم صالحی خوانساری گفت: «مسئولان به مسائل جامعه بی‌تفاوت نباشند. الآن جامعه با وجود این همه تبعیض و سوء مدیریت، به آینده امیداور نیست. مردم از تبعیض و سوء مدیریت مسئولین گلایه‌مند هستند. مردم کشور با همه این مشکلات می‌سازند، ولی با تبعیض و بی‌عدالتی نمی‌سازند». عضو جامعه مدرسین حوزه علمیه هم گفت: « دست‌درازی به بیت‌المال در جامعه اسلامی زشت‌تر از هرجامعه دیگری است. امروز در شرایطی هستیم که جامعه، مردم و مسئولان بیش از گذشته به اهداف بلند بعثت یعنی وحدت، دوستی، محبت، حفظ بیت المال و عدم دروغ گفتن نیازمند هستند».

برگزاری همایش نکوداشت صاحب جواهر، یکی از خبرهای ویژه حوزه در سال 97 بود. رئیس مرکز تحقیقات اسلامی مجلس شورای اسلامی به همین مناسبت گفت: « ادبیات فقهی صاحب جواهر ادبیات هشداری و خط قرمزی است و اگر فقه جواهری مبنای فعالیت حوزوی ما است باید کتاب فاخر جواهرالکلام در حوزه تدریس مستمر شود. حضرت آیت الله صافی گلپایگانی هم پیام داد که « جواهر الکلام، افتخار بزرگ شیعیان و سرآمد کتب فقهی است». نظر دبیر علمی نکوداشت این بود که « امروز اسلامی سازی علوم انسانی و اسلامی و الگوی اسلامی ایرانی پیشرفت و فقه حکومتی از مهمترین چالش‌های فکری حوزه است و توجه جوانان حوزه به روش صاحب جواهر می‌تواند ما را در رسیدن به نتایج ارزشمند در این حوزه موفق بدارد». /924/ج

بازنویسی و تنظیم: حامد عبدالهی